Chúng tôi giật mình tỉnh dậy, sáng nay mới là lần thứ hai được báo thức vào 5h30 "kiểu nhà binh" thế này nên ít nhiều anh em vẫn còn ngơ ngác. Sau một hồi định thần, mọi người tiếp tục lắng nghe chương trình làm việc của Đoàn Công tác được thông báo trên loa rồi hối hả làm vệ sinh cá nhân, ăn sáng và nai nịt gọn ghẽ đi lên boong tàu.
Đảo Len Đao
Các thực thể trên biển thuộc quần đảo Trường Sa (huyện Trường Sa, tỉnh Khánh Hòa) như bãi đá, rạn san hô… dần hiện ra. Tàu tiến dần vào điểm đặt chân đầu tiên của Đoàn chúng tôi: đá Len Đao (Landsdowne). Khi người đứng cạnh chỉ vào Len Đao và hỏi tôi: Kia là gì? Tôi ngần ngừ: Chắc là công trình biển gì đó. Lúc đó Anh hùng Lao động Nguyễn Hùng Dũng đứng bên cạnh chúng tôi quay sang cười: "Đảo đấy, Len Đao đấy. Khác với hình dung của anh em lắm đúng không?"
Do cách gọi thông thường thôi chứ thực ra Len Đao không hẳn là đảo mà là rạn san hô. Ở hai đầu của rạn san hô nổi trên mặt biển, mỗi đầu có một công trình được nối với nhau bằng một cầu cảng. Đá Len Đao nằm cách đá Gạc Ma 6,4 hải lý (11,8 km). Khi thủy triều xuống thấp thì bãi san hô nổi lên khoảng 0,5 m; ngược lại khi thủy triều lên cao thì bãi chìm dưới nước 1,8 m. Diện tích thềm đá san hô là khoảng 0.58 km2. Quần đảo Trường Sa chính là những nơi đón ánh bình minh đầu tiên của Tổ quốc Việt Nam.
Càng đến dần đảo, mầu nước biển càng thay đổi rõ rệt. Từ mầu xanh tím chuyển dần sang mầu xanh trứng sáo, mấy anh Hải quân nói độ sâu nước biển gần đảo dao động còn lại khoảng 5-8m, đủ hiểu rạn san hô này “khổng lồ” đến mức nào. Trước đảo được cắm chi chít những cọc nhọn chĩa một góc 45 độ ra bên ngoài, mục đích cho phòng thủ, để chống xe lội nước và chống đổ bộ.
Khi tàu dừng lại, và khi Lãnh đạo Đoàn Công tác, các chiến sỹ Hải quân của tàu và các thành viên của Đoàn Công tác số 13 cùng nhau thả vòng hoa xuống vùng biển Trường Sa, nơi 64 Anh hùng Liệt sỹ đã hy sinh tại đảo Gạc Ma ngày 14/3/1988, những giọt nước mắt bắt đầu tuôn rơi không kìm nén. Mỗi người trong Đoàn công tác, ai cũng được nhận một bông cúc vàng và một con hạc giấy, ai cũng kính cẩn chắp tay thành kính cúi đầu trước khi thả xuống biển, mang lời khấn nguyện an bình và thanh thản gửi tới các Anh. Mồ hôi giữa trưa nắng tháng Năm quyện với những giọt nước mắt cảm phục tiếc thương làm mờ nhoè son phấn Phụ nữ xen lẫn những tiếc nấc nghẹn ngào, chảy tràn trên những khuôn mặt góc cạnh, sạm đen nắng gió cuộc đời của Đàn ông.
Vòng hoa tưởng niệm mang hình cờ Tổ quốc trôi bập bềnh trên mặt biển mầu ngọc thạch, chói lóa ánh nắng lấp lánh. Khi chiếc xuồng đầu tiên từ tàu tiến đến Len Đao đi qua, các chiến sỹ Hải quân trên xuồng đứng nghiêm giơ tay chào, chắc các Anh biết chúng tôi đang lên thăm đảo, một vũng xoáy nhỏ cuốn vòng hoa đi ra xa, trôi xuống sâu, vậy là các Anh đã nhận rồi...
Thực là đến tận nơi mới biết, nhìn từ xa, đảo đá của chúng ta không một mầu xanh. Rau xanh các Anh tự trồng được quây kín trong những bức tường phủ bạt và ni-lông để tránh gió biển và hơi nước muối. Đất trồng rau và hạt giống rau được vận chuyển ra từ đất liền chứ mẫu (gần giống như) đất tại các đảo san hô ở Trường Sa được Đại học Cần Thơ lấy về phân tích và kết luận: hầu như không có dưỡng chất!
Dù gần đây điều kiện đã được cải thiện hơn, nhưng huyện đảo Trường Sa (Khánh Hòa) là nơi hội tụ tất cả những khó khăn gian khổ nhất của miền biên viễn: không gian ở chật hẹp và điều kiện vô cùng thiếu thốn, những gì gần như là tất yếu và thường nhật ở đất liền thì trở nên rất quý báu ở Trường Sa: nước ngọt, rau xanh, phương tiện thông tin liên lạc, sách báo, thậm chí tiếng nói của Phụ nữ. Các Anh kể chuyện, mấy tháng mùa biển động, ngoài tiếng đồng đội gọi nhau, trò chuyện với nhau ra, chỉ có tiếng sóng biển gầm gào.
Sau khi chụp ảnh kỷ niệm ở cột mốc chủ quyền, chúng tôi tiến đến tặng quà và trò chuyện với chiến sỹ bồng súng đứng gác nãy giờ. Khuôn mặt tuấn tú, làn da đen bóng vì gió biển của chàng trai 20 tuổi làm cặp mắt em càng bừng lên sáng rỡ. Em nói em tên Bình, quê ở Quảng Trị, ba em cũng là Cựu Chiến binh, nhà có hai chị em, chị em mới Tốt nghiệp Đại học đi làm rồi, trông giống chị này này – em trỏ vào cô bé trẻ nhất đoàn rồi cười phô hàm răng trắng bóc. Em nói em yên tâm làm nhiệm vụ, đất liền thương tụi em lắm, nhưng em cũng ngóng kỳ phép sắp tới để được về nhà thăm mẹ, mẹ em ốm hoài à…
Nghe lời tâm sự chân chất hồn nhiên của chàng lính trẻ, mấy người Phụ nữ đi trong đoàn bất giác day mặt hướng ra phía biển, lau vội dòng nước mắt lăn dài, chắc con trai họ cũng tầm tuổi của Bình. Tiếng hát của Đội văn nghệ xung kích vẳng ra từ Nhà văn hóa đảo Len Đao: “Tổ quốc của tôi Tổ quốc của tôi, mấy nghìn năm chưa bao giờ ngơi nghỉ…” làm tôi thấy mặt biển phút chốc tròng trành.
Sau những những câu chuyện tưởng chừng không dứt và những vòng tay siết chặt, khi chiếc xuồng cuối cùng chở đoàn Đại biểu rời Len Đao, các sỹ quan và chiến sỹ Hải quân sắp thành hàng dài sát mí nước, đứng nghiêm giơ tay chào mọi người, những cái vẫy tay đầy lưu luyến, những lời chào tạm biệt nghẹn ngào.
(Lê Hồng Lam, tháng 5/2023)