40 năm giữ mạch sống từ đáy biển

Giai đoạn sau khi hệ thống xã hội chủ nghĩa tan rã, Liên Xô sụp đổ, nền kinh tế Việt Nam vốn đã yếu ớt lại càng rơi vào tình trạng cực kỳ khó khăn. Thế nhưng đất nước ta đã may mắn khi xuất hiện hai nguồn lực cứu cánh quan trọng vào thời điểm đó: lương thực và nhiên liệu. Cụ thể, sản lượng lúa gạo bắt đầu dư thừa và dầu thô được khai thác công nghiệp từ năm 1986 để xuất khẩu, thu về ngoại tệ để nhập khẩu xăng dầu tiêu thụ trong nước.

Dòng dầu thương mại đầu tiên được khai thác vào ngày 26/6/1986 chính là từ giàn khai thác MSP-1, mỏ Bạch Hổ!

Chi tiết về quá trình lắp đặt giàn số 1 đã được nhắc đến nhiều lần, nhưng điều đáng nói hơn là: sau bốn mươi năm, MSP-1 vẫn đang hoạt động bền bỉ, an toàn, hiệu quả. Xưa nay, cả ở thế giới, hiếm có giàn nào khai thác 40 năm mà vẫn hoạt động an toàn, hiệu quả như MSP-1. Cho nên, tôi khá bất ngờ khi nghe Giàn trưởng của MSP-1 Lê Huy Tâm (sinh năm 1968) thông tin rằng, sản lượng của MSP-1 hiện vẫn đạt trung bình từ 1.000-1.500 tấn/ngày, nằm trong top đầu các giàn khai thác cố định có sản lượng cao của Vietsovpetro. Giàn vẫn đang từng ngày góp phần ổn định tổng sản lượng cho Vietsovpetro - điều không nhiều công trình có thể duy trì sau gần nửa thế kỷ.

Và nếu so sánh với nhiều giàn mới khác trong toàn ngành, thì sản lượng hiện tại của MSP-1 cũng là thuộc hàng đáng gờm! Đó là chưa tính đến hiệu suất lẫn sự ổn định của MSP-1 so với các giàn mới!

Phải đến khi ngồi với Giàn trưởng Lê Huy Tâm, tôi mới hiểu vì sao sau ngần ấy năm, MSP-1 vẫn còn sung sức đến vậy. Hóa ra, giàn được đặt đúng ngay “rốn dầu” của mỏ Bạch Hổ, khu vực giàu trữ lượng nhất mỏ. Cũng bởi vậy, đã từng có một thời gian dài, sản lượng của MSP-1 luôn duy trì ở mức 5.000-6.000 tấn/ngày. Đây là một con số ấn tượng mà không mấy giàn khai thác chạm tới được. Với sản lượng dồi dào đó, MSP-1 không chỉ đóng góp cho riêng Vietsovpetro hay Petrovietnam, mà còn là nguồn lực quan trọng cho nền kinh tế đất nước trong những năm tháng khó khăn nhất.

Điều đáng ngạc nhiên hơn nữa là giàn không phải đang khai thác cầm chừng mà vẫn đang khoan sâu thêm vào các túi dầu mới trong thân mỏ. Lý do, “vẫn còn nhiều tiềm năng trong khu vực này” - Giàn trưởng Tâm nói. “Bọn anh đang khoan hai giếng mới để tiếp cận những túi dầu nằm sâu và xa hơn”. Nhưng đi kèm với là rủi ro rất lớn bởi khu này giếng cũ dày đặc, toàn giếng khoan thẳng hồi trước. Giờ khoan xiên, khoan ngang, chỉ cần lệch vài mét, mũi khoan có thể đâm trúng giếng cũ.

Người chỉ huy của chiến dịch khoan này giống như một người đang dắt cả đội ngũ của mình “đi trên dây”. Nhưng với dầu khí thì đó lại là hiển nhiên. Làm dầu khí phải “dám nghĩ, dám làm”, đặc biệt trong giai đoạn khai thác càng về sau càng cần những sự táo bạo, cách làm “phi truyền thống”.

Tất nhiên, để có thể triển khai một mũi khoan có giá trung bình hơn 10 triệu USD, cả đội phải có đủ cơ sở thuyết phục được lãnh đạo Vietsovpetro. Mỗi mũi khoan lúc này như một “canh bạc kỹ thuật”, nơi chỉ cần một chút sai lệch cũng có thể dẫn đến hậu quả khôn lường.

Vậy mà giữa vùng giếng dày đặc như mê cung ấy, đội kỹ sư vẫn quyết khoan bằng niềm tin vào dữ liệu, vào kinh nghiệm và vào chính mình. Họ đã khảo sát, đánh giá một cách khoa học, tỉ mỉ nhất để từ đó xác định vị trí giếng khoan và thiết kế giếng khoan tối ưu, công tác khoan phải được thực hiện tỉ mỉ, theo dõi sát sao từng giờ.

Giàn trưởng của MSP-1 tự tin rằng, giàn sẽ còn tiếp tục khai thác hiệu quả nhiều năm nữa, vẫn sẽ là một trong những trụ cột về sản lượng của Vietsovpetro. Giàn đầu tiên nhưng MSP-1 có thể sẽ là giàn “nghỉ hưu” cuối cùng...!

Hiểu giàn như hiểu người

Thường lệ hàng ngày, mỗi sáng trước giờ vào ca, anh em lại quây quần bên ấm trà cùng Giàn trưởng. Những buổi trà sáng ấy luôn rộn ràng tiếng cười, nhưng cũng không thiếu những câu chuyện nghề. Đó có thể là chuyện về một sự cố kỹ thuật từng gặp, một tình huống xử lý nhanh tại chỗ, hay những bài học xương máu được rút ra từ chính trải nghiệm của người đi trước. Ông kể lại mọi chuyện một cách tự nhiên, dung dị. Và chính từ những cuộc trò chuyện như thế, tinh thần vận hành an toàn trên giàn được lan toả một cách đời thường, gần gũi. Không đợi đến giao ban tuần, công tác an toàn ở MSP-1 đã trở thành câu chuyện thường ngày như một phần tất yếu trong nếp sống, nếp nghĩ của cả tập thể trên giàn.

Đây là “phong cách” của Giàn trưởng Lê Huy Tâm. Ông không thích họp hành hình thức, với ông, truyền đạt kinh nghiệm không nhất thiết phải ngồi trong phòng có bảng trắng, ký tá báo cáo. Ở một giàn khoan cũ như MSP-1, nơi từng con ốc, từng đoạn ống, từng chi tiết máy móc đã qua hơn bốn thập niên làm việc, ông hiểu rằng: quy trình thôi chưa đủ. An toàn không nằm trên giấy, mà phụ thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm của người vận hành với từng chi tiết máy móc, thiết bị.

Phải thạo đến mức chỉ cần nghe tiếng máy, độ rung, một chút âm thanh khác lạ... là có thể “bắt bệnh” ngay được. “Người vận hành phải nắm kỹ từng chi tiết. Không được phép bỏ qua một góc ngách nhỏ nào. Vì chỗ mình chủ quan, có khi lại là nơi gây sự cố”, Giàn trưởng Lê Huy Tâm nói.

Ông ví việc vận hành MSP-1 giống như lái một chiếc xe máy cũ vậy. Không phải có bằng lái là chạy được mà đòi hỏi phải có kinh nghiệm với chính chiếc xe ấy để xử lý những vấn đề “đặc trưng”.

Ông Tâm đặc biệt nhấn mạnh việc truyền nghề. Không chỉ tại MSP-1, mà theo ông, toàn Vietsovpetro nên khuyến khích nhiều hơn các buổi trao đổi về sự cố thực tế - những bài học mà tài liệu kỹ thuật không ghi lại hết được. Cá nhân ông vẫn đang lặng lẽ thực hiện điều đó mỗi ngày: khi đứng cạnh thợ máy kiểm tra van, khi cùng kỹ sư mới nghe tiếng máy nổ, hay chỉ đơn giản là khi kể lại một lần “thót tim” năm nào, để thế hệ sau không phải trải qua lại điều đó.

Vì thế, văn hóa an toàn ở MSP-1, không phải là khẩu hiệu treo đầu bảng, mà là nếp nghĩ, là phản xạ nghề, là sự tiếp nối vô hình giữa những người đi trước và lớp trẻ hôm nay.

“Giữ lửa” ở giàn xưa

Nhiều người sẽ nghĩ, giàn cũ chỉ còn là quá khứ - cho đến khi biết rằng MSP-1 vẫn đang bận rộn, sống động như chính những ngày đầu tiên. Giàn già - nhưng không hề cũ. Ở đây, người ta vẫn khoan bằng trái tim. Vẫn chăm máy như chăm một sinh thể sống.

Và cũng chính tại nơi này, giữa làn gió biển mặn mòi và tiếng máy rì rầm không ngớt, hơn 40-50 con người vẫn âm thầm luân phiên làm việc theo mô hình ca kíp 24/24. Trong số đó có hai đốc công người Nga - như một sợi dây kết nối giữa quá khứ hữu nghị và hiện tại chuyên nghiệp. Họ cùng những người Việt gìn giữ giàn từ thiết bị, công nghệ đến tinh thần làm nghề.

Công tác bảo dưỡng giàn định kỳ diễn ra hàng năm. Sau khi trải qua nhiều lần duy tu bảo dưỡng, hiện nay giàn đã được thay mới thiết bị khoảng 60% để đảm bảo công tác vận hành khai thác. Tất nhiên trong đó có những máy móc không thể thay thế.

Chế độ làm việc dành cho cán bộ, kỹ sư trên các giàn khoan của Vietsovpetro vốn được áp dụng đồng đều, không có sự phân biệt giữa giàn cũ hay giàn mới. Trong một thoáng, tôi hơi ngạc nhiên. Bởi lẽ, nếu xét về mức độ rủi ro, những giàn như MSP-1 tuổi đời gần 45 năm, thiết bị đã qua nhiều lần thay thế, sửa chữa thì rõ ràng đòi hỏi nhiều nỗ lực và đối mặt với thách thức lớn hơn...

Thế nhưng Giàn trưởng Lê Huy Tâm lại nhẹ nhàng lắc đầu. “Tôi nghĩ, không nên có sự phân biệt”, ông nói, như để khẳng định rằng, với những người đang ngày đêm làm việc trên biển, điều quan trọng không nằm ở chỗ họ đang vận hành giàn nào, mà là ở tinh thần trách nhiệm và sự tận tâm với công việc chung của cả Liên doanh.

Tôi lại hỏi người giàn trưởng về tâm tư, lo lắng của anh em khi làm việc trên giàn cũ đã hơn 40 năm, nhất là sau một sự cố của giàn cũ vừa qua. Ông khẳng định ngay: “Không có tâm tư gì cả”. Lý do không phải vì chủ quan mà vì mọi người ở đây đã chủ động trong mọi phương án. Hệ thống cảnh báo hoạt động tốt, thiết bị được kiểm tra thường xuyên, con người được huấn luyện kỹ càng. Và quan trọng hơn cả, khi người lao động hiểu họ đang làm gì, vì sao làm như thế, và được chuẩn bị trước các tình huống có thể xảy ra thì họ sẽ vững vàng.

“Nhìn mọi người vẫn đang làm việc một cách hăng say, hiệu quả trên giàn là minh chứng cho tất cả những gì tôi nói!”, Giàn trưởng MSP-1 cho biết.

Ông Lê Huy Tâm vào Vietsovpetro từ năm 1994, mới được điều động về giàn MSP-1 sau hơn 30 năm làm nghề ở các giàn BK2, BK3, Rồng... với đủ các vị trí từ kỹ thuật vận hành và quản lý tổ đội, giàn phó, giàn trưởng. Mỗi giàn từng qua là một lớp học thực tế, nơi ông tích lũy được kinh nghiệm quý giá về thiết bị, vận hành và đặc biệt là tư duy an toàn ngoài khơi. Cho nên, với MSP-1, ông là người mới nhưng không lạ bởi vận hành các giàn gần như là giống nhau.

Sau hơn 30 năm ở các công trình biển, ông Lê Huy Tâm về điều hành MSP-1 như một cái duyên muộn mà đầy ý nghĩa. Ông không giấu sự trân trọng, bởi với ông đây không chỉ là một công trình kỹ thuật, mà là “cái nôi” của ngành. Làm “thuyền trưởng” của giàn, ngoài công tác chuyên môn nhằm đảm bảo giàn vận hành an toàn, hiệu quả, ông luôn dành nhiều thời gian truyền đạt kinh nghiệm cho lớp kỹ sư trẻ. Với ông, đây là một phần tự nhiên trong công việc, như một người giữ lửa lặng lẽ, kiên trì với thế hệ kế tiếp.

Giữa biển khơi, nơi thời gian không đo bằng lịch mà bằng những ca trực, ông Lê Huy Tâm không chỉ đang vận hành một giàn khoan, ông đang giữ lửa cho cả một di sản dầu khí!