Giữa những dãy thiết bị khổng lồ, dây chuyền tự động hóa hiện đại bậc nhất của Nhà máy Đạm Phú Mỹ, có một người đàn ông trầm tĩnh, ít nói, nhưng lại là “trái tim” của cả một hệ thống vận hành. Anh là Nguyễn Hữu Tùng - Tổ trưởng Tổ DCS/ESD.

1. Một đêm khuya nhiều năm về trước, khi cả thành phố đã chìm vào giấc ngủ say, ngôi nhà nhỏ nằm khuất sau một con hẻm ở Vũng Tàu vẫn còn ánh đèn hắt ra từ ô cửa tầng trên. Người đàn ông ngồi lặng lẽ trước màn hình máy tính, đôi mắt quầng thâm vì những đêm thức trắng, nhưng vẫn ánh lên sự tỉnh táo lạ thường.

Bên trong căn phòng làm việc chưa đầy 10 mét vuông, la liệt bản vẽ kỹ thuật, sổ tay vận hành, và những sơ đồ chằng chịt ký hiệu. Với người ngoài, đó chỉ là một mê cung rối rắm. Nhưng với anh Tùng, từng dòng, từng dấu chấm là một nhịp đập có trật tự, như chính mạch máu của hệ thống anh đang theo đuổi.

Đó có thể nói là khoảng thời gian mà nhiều người gọi là “điên rồ”, khi anh Tùng cùng cộng sự dám nghĩ đến việc phát triển một hệ thống phần mềm nội địa, thay thế cho hệ thống ngoại nhập đã gắn bó hơn một thập kỷ với Nhà máy Đạm Phú Mỹ. Không có ngân sách dồi dào, không có đội ngũ chuyên gia từ các tập đoàn quốc tế chống lưng, chỉ có mấy kỹ sư, vài chiếc máy tính cũ, và một niềm tin sắt đá: “Người Việt có thể làm chủ công nghệ lõi”.

Hành trình của anh Tùng và đồng nghiệp gần như bắt đầu từ con số không. Không tài liệu gốc, không mã nguồn - chỉ là những bản log vận hành dài hàng ngàn dòng, những bản báo cáo lỗi ngắt quãng, những lần phân tích “ngược” từ hành vi hệ thống để đoán ra thuật toán gốc. Có hôm anh Tùng bị sốt cao, người run lên vì mệt, nhưng vẫn ngồi bên máy tính với khăn ướt trên trán, miệng nhẩm lại từng dòng mã để tránh sai sót. Có đêm anh ngủ gục trên bàn, tay vẫn còn đặt trên bàn phím. Có tuần anh không về nhà mà ở lại Nhà máy để tiếp tục xử lý những vấn đề còn dang dở.

Đã có lúc tưởng như niềm hy vọng vụt tắt. Một bản cập nhật khiến toàn bộ hệ thống “treo cứng”, mất liên lạc với PLC - bộ điều khiển lập trình trung tâm của Nhà máy. Cả nhóm bàng hoàng. Một kỹ sư trẻ xin rút lui vì không chịu nổi áp lực. Tùng chỉ lặng lẽ đặt tay lên vai người đồng nghiệp trẻ: “Nếu chúng ta đều bỏ cuộc, ai sẽ giúp Nhà máy thoát khỏi sự lệ thuộc?”

Tiếng gõ bàn phím lại vang lên đều đặn trong những đêm khuya - như nhịp tim của chính cơ thể đang hồi sinh. Thỉnh thoảng, Tùng liếc nhìn khung ảnh nhỏ đặt bên cạnh chiếc laptop cũ. Trong ảnh là vợ anh - cũng là một cán bộ ngành dầu khí đang ôm hai đứa con nhỏ, cười rạng rỡ.

Anh Tùng khẽ mỉm cười rồi lại cúi xuống viết tiếp những dòng code cuối cùng cho “Hệ thống quản lý thông tin sản xuất” (PMIS) - hệ thống mà anh tin sẽ giúp Nhà máy vận hành trơn tru, chính xác hơn và có thể tiết giảm nguồn lực vận hành đáng kể cho Nhà máy. Chính tinh thần âm thầm nhưng bền bỉ, khát vọng chinh phục của người Dầu khí, cùng sự gắn bó giữa những đồng nghiệp đã giúp cả đội vượt qua mọi trở ngại.

Cũng trong buổi sáng hôm ấy, khi mang đồ ăn vào phòng làm việc cho chồng, vợ anh thảng thốt: “Ôi trời, mới mấy tháng mà tóc anh đã có thêm bao nhiêu là sợi bạc!” Người đàn ông ấy chỉ cười hiền: “Chắc là do đêm hôm thức nhiều thôi mà”. Rồi anh ôm lấy người bạn đời thân yêu, mắt vẫn còn hướng về màn hình máy tính. Những dòng lệnh đang chạy ổn định - lặng lẽ như chính sự bền bỉ của anh suốt ngần ấy năm.

Không ai nói ra, nhưng cả hai đều hiểu: đó là những sợi bạc của sự cống hiến hết mình.

2. Kỹ sư Nguyễn Hữu Tùng sinh ra trong một gia đình đặc biệt: cha mẹ anh là những kỹ sư từng tham gia vào hành trình thăm dò dầu khí từ Đồng bằng sông Hồng đến tận miền Tây sông nước (vùng Đồng bằng sông Cửu Long). Tuổi thơ của anh là những ngày vắng bóng cha, khi ông mải miết theo các giàn khoan tạm bợ giữa cánh đồng, lều lán giữa ruộng nước, và những câu chuyện miên man về “mạch dầu đang ngủ sâu dưới lòng đất”.

Ít năm sau cả gia đình chuyển về TP Vũng Tàu, khi cha anh được chuyển về công tác tại Liên doanh Vietsovpetro. Người đàn ông ấy vẫn mải miết tìm dầu, nhưng lần này là ở vùng thềm lục địa Việt Nam. Tiền lương ít ỏi của hai vợ chồng, cùng với chế độ tem phiếu hết sức thiếu thốn thời đó, khiến cho cậu bé còn nhỏ tuổi song đã nhiều ưu tư. Cậu hay ngồi suy nghĩ một mình...

Có một lần, trong một buổi chiều mưa lất phất ở thành phố biển, Tùng ngây thơ hỏi cha: “Vì sao cha phải nhọc nhằn đi tìm thứ gì nằm sâu dưới đất như thế. Nó có phải là vàng, ngọc, châu báu...?” Người cha trầm ngâm hồi lâu, rồi nói nhẹ nhàng: “Ba và các bác, các cô, các chú đang đi tìm thứ mà có thể khiến đất nước mình giàu có hơn. Khi đó cuộc sống của gia đình mình, của thành phố nơi chúng ta đang sống sẽ đổi thay, ấm no hơn, đủ đầy hơn”. Có lẽ chính từ những lời dạy của ba, ước mơ trở thành kỹ sư - người tìm ra những điều còn đang ngủ - đã nảy mầm trong lòng đứa trẻ ấy.

Kỹ sư Nguyễn Hữu Tùng.

Năm 18 tuổi, Tùng thi đỗ Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh với số điểm cao. Và nhờ thành tích nổi bật, anh được Tổng công ty Dầu khí Việt Nam (nay là Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam) cấp học bổng du học tại Ukraine - một trong những cái nôi đào tạo của ngành dầu khí thế giới, mở ra một chương hoàn toàn mới trong cuộc đời anh.

Ở nơi tuyết rơi trắng trời và những dãy giảng đường xám màu, Tùng không chỉ học cách làm chủ công nghệ điều khiển tự động, mà còn học cách tự kỷ luật với chính mình. Anh không dành thời gian rong chơi, vì mục tiêu duy nhất là trở về, góp sức xây dựng một nhà máy hiện đại cho đất nước.

Cũng chính tại nơi xa xứ ấy, một cuộc gặp gỡ định mệnh xảy ra. Cô bạn cùng lớp từ thời cấp 3, người mà anh từng thầm mến, lại là du học sinh cùng ngành. Hai tâm hồn đồng điệu trong những đêm mùa đông lạnh giá, cùng chờ chuyến tàu điện ngầm cuối ngày và cùng mơ về một quê hương đang chuyển mình. Họ cưới nhau sau khi trở về Việt Nam, như một cái kết đẹp cho một chuyện tình ấm áp như chính cách anh sống và làm việc.

3. Về nước, Nguyễn Hữu Tùng đầu quân cho Nhà máy Đạm Phú Mỹ trực thuộc Công ty Phân đạm và Hóa chất Dầu khí (nay là Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí - PVFCCo) - nơi có công nghệ thuộc vào loại hiện đại nhất Việt Nam lúc bấy giờ. Nhưng làm việc trong môi trường kỹ thuật cao không đồng nghĩa với mọi thứ suôn sẻ. Hệ thống DCS/ESD - trái tim điều khiển an toàn và tự động của cả Nhà máy - luôn cần những bàn tay biết lắng nghe, phân tích và đưa ra quyết định kịp thời.

Những năm đầu tiên về Nhà máy là những năm tháng thử thách không chỉ về mặt chuyên môn mà còn về mặt tinh thần. Một kỹ sư trẻ như anh phải đối mặt với nhiều sự cố xảy ra trong quá trình vận hành hệ thống điều khiển DCS, ESD. Mỗi lần hệ thống gặp sự cố là một lần anh phải đối mặt với cảm giác lo lắng, bất an. Nhưng anh không để tâm trạng ấy tồn tại lâu mà bắt tay vào tìm kiếm giải pháp để xử lý sự cố cho bằng được.

Anh Tùng nhớ lại, vào một đêm tháng 9 năm 2006, sau một ngày dài lao động, anh phát hiện hệ thống điều khiển DCS dường như gặp phải sự cố nghiêm trọng. Nhìn vào những dòng mã lỗi trên màn hình, lòng anh cảm thấy như có một tảng đá đè nặng. “Làm sao để khắc phục nhanh nhất?” - câu hỏi đó cứ luẩn quẩn trong tâm trí.

Thời khắc ấy, anh rất lo lắng cả về vấn đề kỹ thuật lẫn vấn đề thời gian, chi phí nếu Nhà máy phải gián đoạn vận hành. “Phải hành động ngay”, anh nghĩ và lập tức liên hệ đến các phòng ban, điều phối nhân viên khắp các khu vực để cùng tìm giải pháp. Đôi khi, sự cố đơn giản chỉ là vấn đề kỹ thuật nhỏ, nhưng trong môi trường Nhà máy, mọi thứ đều có thể trở thành mối nguy hiểm tiềm tàng nếu không xử lý nhanh chóng.

Đặc biệt vào đầu năm 2007, hệ thống DCS lại một lần nữa gặp sự cố, khiến cho Nhà máy buộc phải ngừng sản xuất. Tùng biết rằng đây không chỉ là sự cố kỹ thuật bình thường mà dường như nó đã tích tụ từ lâu. Đồng thời đây cũng là thử thách lớn nhất trong suốt sự nghiệp của mình. Những nhân viên bảo trì đã vội vàng chạy đến các khu vực khác nhau, nhưng vấn đề không phải chỉ đơn giản như vậy. Các cuộc tranh luận nảy lửa bắt đầu diễn ra. Trong lúc ấy, anh lại phải đưa ra quyết định nhanh chóng, không để sự cố bị kéo dài thêm.

“Chúng ta không thể chỉ sửa chữa tạm thời, cần phải có giải pháp lâu dài!” - anh kiên quyết. Cuộc họp kéo dài nhiều giờ đồng hồ, có phần căng thẳng. Anh chỉ ra từng điểm yếu, từng thiếu sót trong các giải pháp đề xuất để thuyết phục mọi người. Cuối cùng, nhờ vào sự quyết đoán và lòng kiên định, anh đã thuyết phục được tất cả, và hệ thống được khôi phục và hoàn thiện dần trong các tháng sau đó.

4. Những đêm khuya trong phòng làm việc đã trở thành nơi anh dành trọn niềm đam mê và sự sáng tạo của mình. Những giờ phút ấy không những là sự tìm kiếm giải pháp cải tiến hệ thống điều khiển, mà còn là những giây phút tự vấn, tự hỏi bản thân mình đã làm tốt chưa, đã làm hết khả năng chưa. Khi phát hiện một sáng kiến, cải tiến nhỏ nhưng có thể giúp hệ thống vận hành tốt hơn, anh lại cảm thấy như mình đã vượt qua một thử thách mới. Dù mệt mỏi, dù đôi mắt đỏ hoe vì thiếu ngủ, nhưng trái tim anh lại sáng rực lên với những giải pháp mà mình đang tìm thấy.

Từ góc nhìn thực tiễn công việc hằng ngày, anh nhận ra rằng, kết quả của “đổi mới sáng tạo” không đến từ những bước nhảy vọt bất ngờ, mà bắt nguồn từ sự “cải tiến liên tục”. Những thành công nhỏ tích góp từng ngày sẽ dần kết tinh thành những thành quả ấn tượng. Vì vậy, trong công tác thường nhật, anh luôn suy nghĩ về những cách thức, công cụ có thể cải thiện công việc: làm sao để hoàn thành nhanh hơn, chất lượng tốt hơn, tiết kiệm nguồn lực hơn. Và chính những sáng kiến của anh thường là kết quả từ chuỗi tích lũy cải tiến ấy.

Chỉ tính riêng giai đoạn 2020-2024, anh Tùng để lại dấu ấn của mình bằng 26 sáng kiến cải tiến kỹ thuật, tất cả đều được công nhận và đưa vào áp dụng thực tế. Thời gian trước đó, anh cũng đã có tới 20 sáng kiến và 4 đề tài khoa học, với giá trị làm lợi hàng chục tỷ đồng.

Những sáng kiến ấy không chỉ giúp tăng hiệu suất vận hành, tối ưu hệ thống điều khiển, mà còn góp phần tiết kiệm hàng tỷ đồng chi phí sản xuất cho đơn vị. Dù vậy, anh thường chia sẻ: “Làm kỹ thuật mà thấy máy chạy trơn tru, sản lượng tăng, anh chị em công nhân bớt vất vả là mình thấy vui rồi”.

5. Ở vị trí chuyên gia, kỹ sư chủ chốt, anh luôn nhận thức rõ vai trò của mình trong Tổng công ty PVFCCo cũng như chuỗi vận hành rộng lớn của Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam). Anh hiểu rằng mỗi cá nhân chỉ thực sự phát huy hết giá trị khi có sự gắn kết chặt chẽ với đội ngũ - nơi mỗi kỹ sư, mỗi cán bộ đều là một mắt xích quan trọng trong hành trình đổi mới và phát triển. Chính sự định hướng đúng đắn từ các cấp lãnh đạo Petrovietnam, cùng tinh thần dấn thân và trách nhiệm từ những người kỹ sư đầu ngành, đã trở thành nền tảng vững chắc để Tùng và đồng đội không ngừng nỗ lực sáng tạo, cải tiến và hoàn thiện hệ thống.

Đặc biệt, những lần tranh luận với các bộ phận khác, những lúc phải ngồi đàm phán và tìm ra phương án tối ưu nhất, anh luôn để tâm đến việc giữ cho mọi người cảm thấy mình có vai trò trong công việc chung. Anh tin rằng, không chỉ cần có kỹ năng chuyên môn mà còn phải có lòng kiên nhẫn và sự đồng cảm. Chính nhờ những phẩm chất này, anh đã góp phần xây dựng được một đội ngũ vững mạnh, không chỉ giỏi về chuyên môn mà còn luôn đoàn kết, hỗ trợ nhau vượt qua mọi thử thách.

Mỗi khi khó khăn bủa vây, anh Tùng sẽ xuất hiện, ngồi xuống cùng mọi người, chia sẻ kinh nghiệm và tiếp thêm động lực. Anh giúp đồng nghiệp hiểu rằng thất bại không phải là điểm kết thúc, mà chỉ là bước đệm để đi xa hơn. Anh cũng là người làm cho mọi người không chỉ yêu nghề mà còn yêu công ty, yêu mỗi thử thách mà họ phải đối mặt.

Mỗi lần đối mặt với thử thách mới, anh luôn nhớ lại những ngày đầu khó khăn, khi phải đấu tranh từng bước một để có thể đứng vững. Và giờ đây, anh hiểu rằng mỗi sự cố, mỗi thử thách đều là cơ hội để học hỏi và trưởng thành hơn. Anh Tùng đã chứng minh rằng, sự thành công không đến từ những điều lớn lao mà đến từ những bước đi vững chãi, từ những sáng kiến không ngừng nghỉ và từ trái tim nhiệt huyết với công việc.

Anh Tùng luôn nói, sự thấu hiểu và đồng hành của gia đình là động lực lớn lao cho anh. Có lẽ vì thế, sau mỗi giờ làm anh không đi nhậu, không đi cà phê. Anh về nhà để giúp vợ việc nhà, chơi với con. Và ngồi trong căn phòng nhỏ nơi ngọn đèn bàn vẫn sáng khuya, nơi có chiếc máy tính với những đoạn mã chưa hoàn thành và ngọn lửa đam mê chưa từng tắt.

Hôm được vinh danh nhận Giải thưởng Nguyễn Đức Cảnh, anh dẫn vợ và con trai nhỏ ra Hà Nội để cùng chung vui và cũng là tri ân người bạn đồng hành tận tụy suốt bao năm để anh yên tâm cống hiến.

Ở Nhà máy Đạm Phú Mỹ, người ta bảo: “Anh Tùng ít nói, nhưng những hệ thống mà anh viết ra lại thể hiện được rất nhiều”. Còn với người viết bài này, Nguyễn Hữu Tùng không những là kỹ sư giỏi, giàu sáng tạo mà còn rất tận tâm và bền bỉ. Có lẽ vì vậy mà anh đã truyền cảm hứng cho đồng nghiệp - để ai cũng muốn làm tốt hơn, sống trách nhiệm hơn mỗi ngày.

Mã tác phẩm: 14-KS-VTTT-0001