Giá dầu giảm giữa những lo ngại dai dẳng về việc đà tăng trưởng đang có dấu hiệu đuối sức tại Mỹ có thể ảnh hưởng đến nhu cầu năng lượng. Kết thúc phiên giao dịch, giá dầu ngọt nhẹ giao tháng 10/2010 tại thị trường New York giảm 72 xu xuống 73,10 USD/thùng; còn giá dầu Brent Biển Bắc cùng kỳ hạn tại London giảm xuống còn 73,62 USD/thùng. Bước sang ngày 24/8 tại châu Á, xu hướng đi xuống tiếp tục diễn ra khi những thiệt hại trên các thị trường chứng khoán làm tăng nỗi lo về các điều kiện cơ bản yếu kém trên thị trường dầu mỏ.

Tại Sàn giao dịch điện tử Singapore trong phiên giao dịch buổi chiều, giá dầu ngọt nhẹ giao tháng 10/2010 giảm 87 xu xuống 72,23 USD/thùng; còn giá dầu Brent Biển Bắc cùng kỳ hạn giảm 49 xu xuống 73,13 USD/thùng. Amrita Sen, nhà phân tích thuộc Barclays Capital nhận định giá dầu vẫn đang chịu sức ép đi xuống do những lo ngại về sự suy giảm kinh tế và việc nhu cầu dầu mỏ của Trung Quốc tăng chậm hơn trong tháng 7/2010 có thể sẽ tăng thêm tâm lý bi quan trên thị trường.

Ông John Kilduff thuộc Again Capital cũng cho rằng hiện nay có khả năng xu hướng đi xuống sẽ còn tiếp diễn, do kinh tế vẫn chưa phục hồi mạnh như mong đợi. Trong báo cáo thị trường hàng tháng công bố ngày 23/8, Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng Toàn cầu (CGES) cho rằng , giá dầu ở các mức như hiện nay cũng đang đe dọa sự phục hồi kinh tế cũng như sự gia tăng trong nhu cầu năng lượng.

Tuy nhiên, nhìn từ góc độ khác, giá dầu giảm là thông tin vui mừng cho nhiều nền kinh tế, bởi điều này đồng nghĩa với việc giảm giá các mặt hàng. TS. Nguyễn Văn Lịch, nhà nghiên cứu thuộc Học viện Ngoại giao Việt Nam, dẫn chứng: “Từ tháng 7/2008, giá dầu giảm mạnh khiến giá sắt thép, chất dẻo, chi phí vận chuyển và các thành phần từ dầu trên thị trường thế giới giảm mạnh, kéo theo nhiều mặt hàng thiết yếu của các nước cũng giảm theo”. Lạm phát thế giới giảm nhiệt, mức tăng trưởng kinh tế được nâng lên, đời sống của người dân được cải thiện. Với các nước nhập khẩu xăng dầu, kim ngạch nhập khẩu giảm mạnh. Cán cân xuất thương mại được điều chỉnh, thâm hụt thương mại của các nước giảm, đặc biệt đối với những nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu xăng dầu .

Trong khi có người được hưởng lợi thì lại có những người khác phải chịu thiệt. Người Mỹ xem giá dầu thấp như một món quà trời cho, trong khi các quốc gia xuất khẩu dầu như Iran, Irắc, Cô oét, Nigieria, Nga, A rập Xê út, Venezuela là những nước có GDP phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu dầu mỏ lại đang gặp nhiều khó khăn. Cũng cần nói thêm rằng, trong số các nước trên, Iran, Nga và Venezuela bị Mỹ coi là đối nghịch, vì trong những năm gần đây, họ đã sử dụng nguồn thu từ việc giá dầu tăng để gây ra những bất lợi cho Mỹ. Như vậy, giá dầu cao hay thấp không chỉ có ý nghĩa về kinh tế mà còn có cả vấn đề về chính trị.

Trong một bài nghiên cứu gần đây, đăng trên tạp chí Nghiên cứu Quốc tế của Học Viện Chính trị - Hàng chính Quốc gia Hồ Chí Minh, TS. Nguyễn Văn Lịch cho rằng, giá dầu thấp cũng có thể gây nhiều khó khăn cho các đồng minh của Mỹ như: Mexico, Nigieria và A rập Xê út".

TS. Lịch phân tích: "Kim ngạch xuất khẩu dầu mỏ giảm, đồng nghĩa với các chi phí công bị sụt giảm và khả năng xảy ra nhiều xáo trộn kinh tế, xã hội. Giá dầu hạ làm sự tăng trưởng của các nước dựa chủ yếu vào nguồn thu từ dầu lửa sẽ phải đối mặt với nhiều bất ổn".

Ông Lịch cũng nhận định rằng, giá dầu sụt giảm cũng đã gây nhiều khó khăn cho chính quyền các nước xuất khẩu dầu mỏ. Để bù đắp chi tiêu, chính phủ các nước này phải sử dụng số ngoại tệ dự trữ, vay mượn với lãi suất cao, cắt xén các chi tiêu xã hội trong nước. Việc cắt giảm chi tiêu công trong các quốc gia xuất khẩu dầu như: Cô-oét, Ả-rập Xê-út và UAE cũng sẽ ảnh hưởng đến các nước thiếu tài nguyên năng lượng như: Ai Cập, Jordani và Yemen. Khi giá dầu giảm, số nhân công này thường là những nạn nhân đầu tiên bị sa thải và phải trở về nguyên quán, nơi có rất ít việc làm.

Về góc độ sản xuất, giá dầu thấp còn có tác động bất lợi khác như làm nản lòng giới đầu tư vào các dự án năng lượng, từ khai thác dầu ngoài biển xa đến phát triển các nguồn năng lượng thay thế. Khi giá dầu còn thấp, các công ty năng lượng sẽ giảm nguồn thu, do vậy sẽ không đầu tư vào các dự án sản xuất mới, không nâng cấp các trang thiết bị trong khi hạ tầng cơ sở hiện hữu tiếp tục xuống cấp, khả năng sản xuất mới cũng sẽ bị hạn chế.

Điều đó có nghĩa là khi nhu cầu năng lượng gia tăng trở lại, mức sản xuất sẽ không thể gia tăng tương ứng. Khi đầu tư vào ngành dầu khí bị cắt giảm, khả năng đáp ứng nhu cầu gia tăng sau khi kinh tế toàn cầu ra khỏi suy thoái dĩ nhiên sẽ bị suy giảm. Lúc đó, sự thay đổi theo chiều hướng ngược lại tình hình hiện nay: nhu cầu về dầu lửa gia tăng trong khi cung thiếu hụt trầm trọng. Nếu tình trạng này xảy ra, người ta khó có thể dự đoán giá dầu sẽ lên cao bao nhiêu, nhưng chắc chắn sẽ có các cú sốc mới về năng lượng.

Theo nhiều dự đoán, rất có thể cú sốc năng lượng sắp tới sẽ không kém phần gay go so với cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu hiện nay. Bộ Năng lượng Mỹ gần đây dự đoán giá dầu thế giới sẽ lên mức trung bình 110USD/thùng năm 2015 và 116USD/thùng năm 2010. Một số nhà phân tích khác còn dự báo những mức cao hơn.

Họ cho rằng, giá dầu sẽ tăng cao hơn và nhanh hơn, nhất là khi nhu cầu tăng nhanh và các công ty dầu chưa kịp khởi động các dự án hiện đang nằm chờ. Nói chung, không ai có thể lường trước được liệu giá dầu có trở lại mức kỷ lục 147 USD/thùng như năm 2008 hay không và nếu xảy ra thì vào thời điểm nào.

Một trong những tác hại nữa là vào thời kỳ giá dầu sụt giảm, lượng vốn đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo, không gây ô nhiễm, không gây biến đổi khí hậu như năng lượng mặt trời, gió, thủy triều sẽ bị ảnh hưởng và giảm sút. Những tác động này có thể không thấy ngay, nhưng về lâu dài sẽ có ảnh hưởng rất lớn. Bởi vậy, khi giá dầu xuống thấp, không chỉ hoàn toàn là những nhân tố có lợi cho nhân loại.

Về dài hạn, trong thời kỳ khủng hoảng giá dầu càng thấp thì khi kinh tế ra khỏi suy thoái, giá dầu sẽ tăng càng mạnh và đột ngột. Vì khi đó, kinh tế phát triển mạnh, nhu cầu năng lượng tăng cao, trong khi chưa thể có các nguồn năng lượng thay thế cho dầu mỏ. Sự thay đổi giá cả này sẽ tác động không nhỏ, khó tránh khỏi và có thể lường trước đối với tất cả các nước.

Trong bối cảnh suy thoái toàn cầu, những biến động về kinh tế, xã hội do giá năng lượng thay đổi gây ra là điều dễ hiểu. Nhưng thời điểm và địa bàn bị tác động thì khó có thể nói trước. Giá năng lượng rồi sẽ tăng cao trở lại trong một tương lai không xa và có thể sẽ lên một mức cao kỷ lục mới. Lúc đó, thế giới có thể sẽ lại đối mặt với những vấn đề tương tự như thời điểm nửa đầu 2008.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hiện nay, tất cả các quốc gia trên thế giới, dù thừa hay thiếu tài nguyên năng lượng đều không thể thoát khỏi hậu quả của tình trạng giá dầu khí biến đổi, bất kể giá dầu lên cao hay xuống thấp.

Thay cho kết luận, xin trích lời cảnh báo của tờ Financial Times “Lợi ích của giá dầu giảm là hết sức mong manh. Giá dầu sụt giảm cũng giống như một thứ thuốc trị đau nhức nguy hiểm, rất dễ làm cho con bệnh nghiện thuốc; cảm giác dễ chịu ngắn hạn có khi phải trả giá rất tai hại về lâu dài”.

(Theo Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam)