Kinh nghiệm từ các nước: Bắt buộc sử dụng xăng sinh học
Nhận thấy những lợi ích ưu việt của việc sử dụng nhiên liệu sinh học (NLSH), nhiều quốc gia trên thế giới đã phát triển xăng sinh học từ thập niên 70-80 của thế kỷ trước. Tại các nước phát triển NLSH thành công như Mỹ và Brazil, thời gian đầu khi đưa NLSH ra thị trường, Chính phủ đều không công bố tỷ lệ phối trộn ethanol vào xăng, coi ethanol chỉ là một loại phụ gia xăng, không phải là một loại nhiên liệu mới hoàn toàn. Theo các chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng, ethanol cũng chỉ là một chất phụ gia làm tăng hàm lượng ô-xy trong xăng nên không cần thiết phải công bố cho người tiêu dùng biết tỷ lệ phối trộn là bao nhiêu, bởi thực tế, người tiêu dùng chỉ cần biết xăng đạt tiêu chuẩn, an toàn với người sử dụng..
Năm 2005, Chính phủ Mỹ đã thông qua một đạo luật về tỷ lệ phối trộn ethanol bắt buộc vào xăng thông thường. Theo đó, các công ty kinh doanh xăng dầu sẽ được phân bổ chỉ tiêu cố định thường niên về tỷ lệ phối trộn, nếu không tuân thủ sẽ phải chịu mức phạt rất cao. Hiện nay, Mỹ là nhà xuất khẩu ethanol lớn nhất thế giới, và tỷ lệ phối trộn ethanol trung bình trên cả nước Mỹ là 8-8,5%.
Ở Brazil, sản xuất ethanol từ đường, có giá rất rẻ và được phối trộn hàng loạt. Họ cũng không công bố tỷ lệ % ethanol, và người tiêu dùng hoàn toàn không biết chỉ số ethanol cụ thể trong xăng sinh học. Brazil không quy định tỷ lệ bắt buộc phối trộn ethanol, nhưng quy định tối thiểu 25%, và các công ty có thể tăng lên 26% hoặc cao hơn nữa.
Còn ở Thái Lan, hiện nay, NLSH là lựa chọn duy nhất cho người tiêu dùng. Điều này đã giúp chính phủ Thái Lan tiết kiệm được hơn 1 tỷ USD/năm do không cần phải duy trì chương trình trợ giá cho NLSH khi để song song cùng lưu hành xăng sinh học và xăng truyền thống. Hiện Thái Lan chiếm 71% tổng sản lượng sử dụng ethanol toàn thế giới.
Việt Nam: Áp lực thực hiện lộ trình
Theo lộ trình đã được Chính phủ phê duyệt, từ ngày 1/12/2014, xăng sinh học E5 sẽ được sản xuất để sử dụng cho phương tiện cơ giới đường bộ tại 7 tỉnh, thành phố từ cuối năm 2014. Từ ngày 1/12/2015, xăng E5 sẽ tiêu thụ đại trà trên cả nước. Như vậy, chỉ còn 10 tháng nữa là đến thời điểm sử dụng NLSH tại 7 tỉnh, thành phố như Hà Nội, Hải Phòng, TP.HCM, Cần Thơ, Đà Nẵng, Bà Rịa - Vũng Tàu và Quảng Ngãi. Tuy nhiên, đến thời điểm này, chưa có doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nào xây dựng kế hoạch chi tiết thực hiện lộ trình áp dụng tỷ lệ pha trộn NLSH với nhiên liệu truyền thống theo Quyết định 53 của Thủ tướng.
Để nhanh chóng đưa được xăng sinh học vào cuộc sống, theo chia sẻ của ông Steve Williams - chuyên gia tư vấn về NLSH, Công ty tư vấn năng lượng Applied Trading Systems (ATS) tại hội thảo kinh nghiệm triển khai kinh doanh xăng sinh học tại các nước trên thế giới do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam tổ chức tại Hà Nội, “Việt Nam nên đưa xăng E5 vào lưu thông trên thị trường, đồng thời cần có quy định tỷ lệ phối trộn ethanol bắt buộc vào xăng thông thường cho các công ty kinh doanh xăng dầu”.
Ông Steve Williams cho rằng, không nên để trên thị trường có nhiều loại xăng có tỷ lệ phối trộn ethanol khác nhau. Bởi khi có các loại xăng có tỷ lệ phối trộn khác nhau, thì để thuyết phục người tiêu dùng lựa chọn NLSH, Chính phủ sẽ phải trợ giá, như Thái Lan đã từng tốn hàng tỷ USD trợ giá NLSH khi để song song 2 loại nhiên liệu lưu hành trên thị trường. Cũng theo ông Steve Williams, Việt Nam chỉ nên duy trì trên thị trường một loại nhiên liệu xăng E5, bởi tất cả các các phương tiện giao thông hiện nay đều sử dụng được xăng E5.
Đến nay, thời gian bắt buộc phải sử dụng tỷ lệ phối trộn NLSH cho phương tiện giao thông cơ giới không còn nhiều. Để lộ trình sử dụng xăng E5 có thể thực hiện được, theo ông Nguyễn Duyên Cường- Phó Trưởng ban Thương mại PetroVietnam, nhà nước cần phải có chính sách ưu đãi rất cụ thể, dài hạn dành cho cả người tiêu dùng lẫn các DN sản xuất và kinh doanh NLSH. Đặc biệt là những chính sách cho các DN đầu tư, thông qua ưu đãi về thuế, phí và hàng loạt các chính sách hỗ trợ khác.
PetroVietnam là đơn vị tiên phong trong việc đầu tư và đưa sản phẩm xăng sinh học ra thị trường. Hiện PetroVietnam đang phối hợp với tỉnh Quảng Ngãi, đi đầu thực hiện thí điểm cung cấp xăng E5 ra thị trường, quyết tâm rút ngắn lộ trình tại địa phương này sớm hơn so với kế hoạch Chính phủ đặt ra.
Lê Kim Liên
(Theo Công Thương)