PV: Thưa ông, được biết vào ngày 15/11 tới đây, Hội nghị khách hàng năm 2013 của PV OIL cũng đồng thời là Lễ kỷ niệm xuất bán 300 triệu tấn dầu thô của Việt Nam. Xin ông cho biết ý nghĩa của sự kiện này?

Ông Nguyễn Xuân Sơn: Tấn dầu thô thứ 300 triệu được xuất bán vào ngày 31/10/2013, sau gần 30 năm kể từ ngày lô dầu thô đầu tiên được xuất bán vào tháng 4/1987. Doanh thu xuất bán cộng dồn đạt xấp xỉ 120 tỉ USD. Đã trong nhiều năm liền khoản nộp ngân sách của hoạt động xuất bán dầu thô chiếm trên 20% tổng thu ngân sách quốc gia.

Ý nghĩa của việc xuất bán an toàn và hiệu quả 300 triệu tấn dầu thô là vô cùng to lớn. Điều này giúp hiện thực hóa đầu tư lĩnh vực thăm dò và khai thác dầu thô của Việt Nam, tạo nền tảng và phát triển môi trường đầu tư và đảm bảo nguồn thu ngân sách phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thành tích này còn thể hiện vị thế ngày càng cao của Việt Nam trong lĩnh vực dầu thô trong khu vực và trên thế giới với sự ghi nhận rất tốt đối với thương hiệu và giá trị các loại dầu thô Việt Nam. Hơn thế, việc xuất bán tấn dầu thô thứ 300 triệu còn khẳng định khả năng cung cấp dầu thô Việt Nam cho Nhà máy Lọc dầu Dung Quất nói riêng hay cho các nhà máy lọc dầu trong nước trong tương lai.

Tổng giám đốc PVOil Nguyễn Xuân Sơn

PV: Ông vừa nói về chặng đường gần 30 năm qua, chúng ta cũng nên nhìn lại sự khởi đầu của PV OIL với lô dầu Việt Nam đầu tiên xuất khẩu như thế nào?

Ông Nguyễn Xuân Sơn: Trên danh nghĩa, PV OIL chỉ mới được thành lập được hơn 5 năm. Nhưng đó là sự hợp nhất của Tổng Công ty Thương mại Dầu khí Petechim và Công ty Chế biến và Phân phối các sản phẩm Dầu khí PDC. Cái tên Petechim đã có từ năm 1981 của Công ty Nhập khẩu Thiết bị Kỹ thuật Dầu khí.

Đến năm 1994 khi Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam) thành lập Công ty Thương mại Dầu khí thì cùng với việc chuyển giao các chức năng xuất khẩu dầu thô và nhập khẩu thiết bị kỹ thuật cho ngành Dầu khí, cái tên Petechim cũng được Bộ Thương mại chuyển giao.

Trở lại việc xuất khẩu lô dầu thô đầu tiên của Petechim, từ giữa năm 1986, Petechim đã chuẩn bị xong cơ cấu tổ chức Phòng Xuất dầu thô, gấp rút đào tạo nhân lực, xây dựng quy trình và nghiên cứu thị trường dầu thô thế giới, khu vực.

Ngày 26/3/1987, Petechim đã hoàn tất đàm phán và ký với Hãng Nisso Iwai (Nhật Bản) bán lô dầu đầu tiên 200.000 thùng. Ngày 8/4/1987 lô thứ hai 366.000 thùng được ký bán cho Hãng Itochu. Tuy nhiên, ngày 22/4/1987 Itochu cho tàu Nikko Maru vào lấy hàng trước 2 ngày so với NisshoIwai, nên ngày này được tính cho lô xuất đầu tiên.

PV: Ông đã nhiều năm công tác trong ngành Dầu khí. Chúng ta vừa nói về các con số, xin hỏi ông về cảm xúc trong sự kiện này?

Ông Nguyễn Xuân Sơn: Có 2 cột mốc quan trọng đối với ngành Dầu khí, đó là ngày 26/6/1986 khi Liên doanh Vietsovpetro khai thác tấn dầu thô thương mại đầu tiên và ngày 22/4/1987 xuất bán lô dầu thô đầu tiên. Đó là giai đoạn đất nước chúng ta đang vô cùng khó khăn, nền kinh tế gần như kiệt quệ do bị bao vây cấm vận. Liên Xô (cũ) đang gặp khó khăn và việc viện trợ năng lượng cho Việt Nam đang gặp nhiều trở ngại.

Nhìn lại giai đoạn đó, chúng tôi không khỏi xúc động và tự hào. Những thùng dầu thô đầu tiên đã góp phần hồi sinh nền kinh tế, tạo đà cho công cuộc đổi mới đất nước. Những người làm dầu thô Việt Nam đều nhớ mãi câu nói của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt: “Mỗi tấn dầu thô ngày hôm nay Vietsovpetro khai thác bằng hàng chục, hàng trăm tấn dầu thô trong tương lai” và của nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười đã đánh giá: “Lúa của Đồng bằng sông Cửu Long và dầu của Xí nghiệp Liên doanh Vietsovpetro là những nhân tố đảm bảo thành công cho sự nghiệp đổi mới”.

Ngày 10/8/2010 cũng là một sự kiện quan trọng đối với PV OIL, Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) và ngành Dầu khí khi lô dầu thô nhập khẩu đầu tiên cho Nhà máy Dung Quất cập bến, khẳng định khả năng chủ động cung cấp dầu thô an toàn và hiệu quả cho nhà máy lọc dầu đầu tiên của Việt Nam.

Chúng tôi - đội ngũ những người làm công tác dầu thô luôn tự hào với những gì đã đạt được trong suốt 1/4 thế kỷ qua. Một yếu tố chính mà chúng tôi không thể không nhắc đến đó là tính Chuyên nghiệp và Minh bạch rất cao của toàn bộ các khâu của hoạt động xuất bán dầu thô.

PV: Được biết Phương pháp tính giá bán dầu thô Việt Nam gần đây đã có những thay đổi tích cực, ông có thể cho biết cụ thể?

Ông Nguyễn Xuân Sơn: Giá bán các loại dầu thô được tính trên cơ sở trung bình của một hay nhiều loại dầu chuẩn trong kỳ tính giá và được điều chỉnh tăng hay giảm bằng một chỉ số P gọi là phụ phí thị trường (Premium). Giá bán các loại dầu thô Việt Nam trước đây là trung bình giá dầu thô Minas của Indonesia trong 3 tuần gồm tuần lễ có ngày vận đơn và 2 tuần liền kề trước và sau. Tuy nhiên, kể từ cuối năm 2011 đến nay, giá bán các loại dầu Việt Nam đã dần được chuyển đổi theo công thức trung bình giá dầu dated brent trong tháng dương lịch giao lô hàng đó. Đây là chương trình dài hạn đuợc PV OIL theo đuổi từ rất lâu trước đó, khoảng 2007-2008 và sẽ gắn với hoạt động bán dầu trong nhiều năm nữa.

Việc chuyển đổi công thức giá bán dầu Việt Nam thời gian qua đã thể hiện các chuyển biến rất tích cực. Số lượng khách hàng tham gia chào mua các lô dầu thô và condensate đều có xu hướng tăng lên, thu hút được nhiều công ty mang dầu về trực tiếp sử dụng (end-user) hơn trước đây. Đồng thời, sau khi chuyển đổi công thức giá, chênh lệch mức phụ phí thị trường đã cho thấy nhiều chuyển biến tích cực về mức độ gắn với thị trường và sự ổn định.

PV: Ông có thể nói về quá trình mở rộng thị trường dầu thô Việt Nam?

Ông Nguyễn Xuân Sơn: Ngoài 2 khách hàng đầu tiên là Itochu và Nissho Iwai mà tôi đã nói, còn một khách hàng quan trọng nữa là Meiwa cũng của Nhật. Đến năm 1988 chúng tôi bắt đầu bán dầu thô Bạch Hổ cho Hãng Shell. Trong nhiều năm trước khi có Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, hãng này là khách hàng lớn nhất tiêu thụ dầu thô Bạch Hổ.

Ở mỗi một loại dầu chúng tôi được chủ dầu phê duyệt một danh sách 20-40 khách hàng tiềm năng. Trong đó có các công ty lớn như Shell, ExxonMobil, BP, Chevron... các tập đoàn dầu khí quốc gia như Petronas của Malaysia, PTT của Thái Lan, Pertamina của Indonesia, SOCAR của Azerbaijan, các công ty thương mại danh tiếng như Itochu, Sumitomo, Misubishi, Trafigura...

Trụ sở của PV OIL tại Lào

Danh sách này được chúng tôi thường xuyên đánh giá và điều chỉnh một cách chuyên nghiệp và minh bạch. Đây là công việc rất cần thiết để tránh rủi ro đồng thời duy trì tính cạnh tranh cao.

Chúng tôi coi chữ Tín là yếu tố không thể thiếu được trong hoạt động dầu thô. Hơn 25 năm qua, với hàng nghìn thỏa thuận và hợp đồng, chúng tôi chưa lần nào phải tham gia các vụ tranh chấp, kiện tụng với khách hàng.

Cùng với dịp đón mừng tấn dầu thô thứ 300 triệu, chúng tôi cũng mong muốn một lần nữa ghi nhận sự hợp tác của tất cả các khách hàng đã đồng hành cùng PV OIL trong khâu hạ nguồn của ngành Dầu khí Việt Nam.

PV: Cũng trên chặng đường đến thành tích rất đáng tự hào như thế, chắc PV OIL đã phải vượt qua không ít khó khăn?

Ông Nguyễn Xuân Sơn: Với mọi doanh nghiệp, thuận lợi và khó khăn luôn song hành. Tôi muốn nói về một thuận lợi lớn nhất: PV OIL là thành viên của Petrovietnam. PV OIL có thể sử dụng và cùng phát triển giá trị của Tập đoàn. Vị thế của Petrovietnam trên trường quốc tế cũng mang lại sức mạnh cho PV OIL.

Khó khăn hay thách thức lớn nhất với chúng tôi là diễn biến rất phức tạp và khó lường của thị trường dầu thô.Thị trường này tổng hợp tác động chính trị, kinh tế của các quốc gia và khu vực và cả các yếu tố thời tiết hay sản lượng các mỏ dầu...

Ngay gần đây thôi, giữa năm 2008, chúng ta đã từng chứng kiến giá dầu thô vọt lên gần 150USD/thùng, rồi sau vài tháng giảm xuống dưới 40USD. Ngay cả bây giờ khi giá dầu khá ổn định ở mức trên 100USD thì vẫn còn nguyên đó các nguy cơ tăng hay giảm giá đột ngột.

Ngoài ra, chúng tôi cũng phải đối mặt với các thách thức khác như nhu cầu vốn rất lớn, cạnh tranh ngày càng gay gắt, sự chuyển đổi mô hình cung cấp dầu thô, hay nguồn nhân lực để theo kịp sự phát triển.

Tuy nhiên chính những thách thức này lại trở thành cơ hội to lớn cho PV OIL.

PV: Ông vừa nói về sự chuyển đổi mô hình cung cấp dầu thô, xin ông nói cụ thể hơn về cung cấp dầu thô cho nhà máy lọc dầu, được biết là một mảng rất quan trọng của PV OIL?

Ông Nguyễn Xuân Sơn: Chúng tôi được giao trách nhiệm đảm bảo cung cấp dầu thô cho Nhà máy Lọc dầu Dung Quất ngay từ ngày đầu. PV OIL và nhà máy luôn đặt mục tiêu đảm bảo an toàn và chủ động trong việc cung cấp nguồn dầu thô nhập khẩu mang lại lợi nhuận tối đa cho nhà máy, đặc biệt trong những năm đầu nhà máy và phải tính đến dài hạn.

Hiện tại nguồn dầu thô chính cung cấp là từ các mỏ khai thác trong nước như Bạch Hổ, Đại Hùng, Tê Giác Trắng, Cá Ngừ Vàng, Nam Rồng - Đồi Mồi, chiếm khoảng 80% nhu cầu và phần còn lại là nguồn nhập khẩu đến từ các mỏ các quốc gia khu vực như Malaysia, Brunei, Indonesia hay xa hơn là CHLB Nga và các nước SNG, khu vực Địa Trung Hải hay Bắc Phi. Cũng cần nhấn mạnh thêm rằng, từ khi Nhà máy Lọc dầu Dung quất đi vào hoạt động chính thức, hơn 90% nhu cầu dầu thô cho nhà máy được PV OIL đảm bảo bằng các hợp đồng dài hạn. Khoảng gần 10% nhu cầu còn lại được mua theo các hợp đồng chuyến, với mục tiêu chính là mở rộng và thử nghiệm các loại dầu thô mới để bổ sung vào nguồn cung của nhà máy lọc dầu, phục vụ cho các định hướng dài hạn.

Chiến lược dài hạn của chúng tôi là mở rộng danh sách loại dầu thô theo các tiêu chí phù hợp về mặt kỹ thuật, có nguồn cung ổn định và mang lại lợi nhuận cao. Định hướng này đã được chúng tôi kiên định theo đuổi, ngay sau khi nhà máy được chuyển giao cho phía Việt Nam vận hành, tiếp sau các lô dầu Bạch Hổ thì lô dầu nhập khẩu đầu tiên đã về nhà máy vào giữa năm 2010.

Hiện chúng tôi đang tích cực chuẩn bị cung cấp cho giai đoạn sau khi nhà máy nâng cấp hệ thống xử lý lưu huỳnh vào cuối năm 2015 và giai đoạn mở rộng, nâng cấp vào khoảng 2018-2020 để có thể sử dụng các loại dầu thô có hàm lượng lưu huỳnh cao hơn và mang lại hiệu quả tốt hơn.

Song song với nhiệm vụ cung cấp dầu thô cho Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, chúng tôi sẽ hướng đến làm dịch vụ cung cấp dầu thô cho các nhà máy lọc dầu khác trong và ngoài ngành đang và sẽ triển khai trong nước. Hiện nay thông qua PV OIL Singapore, PV OIL đã trực tiếp cung cấp dầu thô từ các nguồn trong nước và quốc tế cho các nhà máy lọc dầu trong khu vực và chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng hoạt động này trong những năm tới, gắn liền với các nghiệp vụ kinh doanh phái sinh và quản trị rủi ro.

PV: Hiện hoạt động dầu thô của PV OIL chủ yếu được thực hiện từ trong nước. Ông có thể cho biết hướng phát triển quốc tế của PV OIL?

Ông Nguyễn Xuân Sơn: Ở các nước Petrovietnam có hợp tác thăm dò và khai thác như Malaysia, Algeria, CHLB Nga… PV OIL đang tiếp thị và bán phần dầu thô thuộc quyền định đoạt của phía Việt Nam.

PV OIL Singapore (PVOSN) mới được thành lập và đi vào hoạt động hơn 2 năm nhưng đã rất nhanh chóng hòa nhập thị trường, mang lại hiệu quả cao từ hoạt động kinh doanh dầu thô và sản phẩm dầu.

Trong thời gian tới PV OIL sẽ tiến đến tham gia thị trường dầu “giấy” với các tác nghiệp phòng vệ, quản trị rủi ro đi kèm tận dụng các cơ hội để gia tăng lợi nhuận.

Ngoài dầu thô, hiện PV OIL đang rất thành công với việc mua lại toàn bộ hệ thống kinh doanh xăng dầu của Shell tại Lào. Hiện PV OIL Lào đang duy trì được thị phần và hiệu quả kinh doanh rất tốt. PV OIL cũng đang bắt đầu triển khai đầu tư vào Campuchia với mục tiêu phát triển dài hạn.

PV: Để tổng kết lại, xin cho biết yếu tố nào làm nên sức mạnh và đưa đến sự thành công hôm nay?

Ông Nguyễn Xuân Sơn: Sức mạnh của chúng tôi là sự đoàn kết và văn hóa của PV OIL, được tổng hợp trong 5 giá trị cốt lõi là Tiên phong, Hiệu quả, Trách nhiệm, Minh bạch và Nhân ái, thể hiện rõ nét nhất trong hoạt động dầu thô của 26 năm qua. Đây cũng là các giá trị cốt lõi mà mỗi thành viên trong ngôi nhà chung “Một PV OIL” luôn hướng tới để hoàn thiện chính mình.

PV: Xin cảm ơn ông!

P.V