Động thái bất ngờ từ công ty Anh là dấu hiệu mới nhất cho thấy các cường quốc phương Tây sẵn sàng trừng phạt Tổng thống Vladimir Putin vì hành động tấn công Ukraine. BP đã ở Nga ba thập kỷ và chỉ vài tuần trước đây đã kiên quyết bảo vệ sự hiện diện của mình ở đó.
Nhưng nó đang chịu áp lực ngày càng lớn từ chính phủ Anh về liên minh với Rosneft. Giám đốc điều hành Bernard Looney đã được Bộ trưởng Kinh doanh Vương quốc Anh Kwasi Kwarteng triệu tập để giải thích về các mối liên hệ với Nga của công ty vào tuần trước. Kwarteng hoan nghênh động thái của BP vào Chủ nhật vừa rồi.
Tôi hoan nghênh quyết định của BP từ bỏ quyền sở hữu cổ phần tại công ty dầu khí Rosneft.
“Cuộc xâm lược vô cớ của Nga vào Ukraine phải là lời cảnh tỉnh cho các doanh nghiệp Anh có lợi ích thương mại ở nước Nga của Putin”.
“Hành động quân sự này thể hiện một sự thay đổi cơ bản,” Chủ tịch BP Helge Lund cho biết trong một tuyên bố. “Hội đồng quản trị BP đã kết luận, sau một quá trình kỹ lưỡng, rằng sự tham gia của chúng tôi với Rosneft, một doanh nghiệp nhà nước, đơn giản là không thể tiếp tục”.
BP không cho biết liệu họ có dự định bán khoảng 20% cổ phần của mình trong Rosneft hay đơn giản là bỏ đi. Bất kỳ người mua tiềm năng nào cũng sẽ phải điều hướng một mạng lưới trừng phạt kinh tế thắt chặt sẽ khiến bất kỳ mọi giao dịch trở nên cực kỳ khó khăn.
Trong một bản ghi nhớ cho nhân viên, Looney cho biết sẽ có "hậu quả tài chính" từ động thái này sẽ hiển thị trong kết quả quý tới. Một người phát ngôn cho biết có thể có khoản tài chính lên tới 25 tỷ USD.
Công ty có trụ sở tại London đã xác nhận rằng họ sẽ không còn chiếm tỷ trọng dự trữ dầu khí, sản lượng và lợi nhuận từ cổ phần của mình trong Rosneft. Looney cũng sẽ từ chức với hiệu lực ngay lập tức từ hội đồng quản trị của công ty Nga, cũng như người tiền nhiệm Bob Dudley.
BP cũng sẽ rút khỏi hoạt động kinh doanh khác của mình ở Nga, bao gồm ba công ty liên doanh với giá trị ghi sổ trên sổ sách khoảng 1,4 tỷ USD.
Sốc tài chính
Động thái này - và các chi phí tài chính liên quan - sẽ gây bất ngờ cho các nhà đầu tư vào thứ Hai này. Cổ phiếu của BP đã tăng 15% trong năm nay, được hỗ trợ bởi giá dầu tăng ngay cả khi các lực lượng Nga đang tập trung đông đảo ở biên giới Ukraine.
Vào đầu tháng 2, Looney vẫn tranh luận rằng BP có thể “tránh chính trị” ở Nga, nước là “một thành viên lớn của hệ thống năng lượng”. Cú sốc về cuộc tấn công quân sự lớn của Putin vào Ukraine đã khiến vị thế đó trở nên không thể bảo vệ được.
BP có lịch sử lâu đời ở Nga hơn nhiều công ty cùng ngành. Đây là một trong những tập đoàn dầu mỏ phương Tây đầu tiên thiết lập sự hiện diện ở Nga sau khi Liên Xô sụp đổ.
John Browne, giám đốc điều hành vào thời điểm đó, đã mua cổ phần của Sidanco vào những năm 1990, công ty này cuối cùng được chuyển thành TNK-BP, một công ty liên doanh với một nhóm tỷ phú. Điều đó đã cho phép BP kiểm soát hoạt động trực tiếp các mỏ dầu của Nga, với số lượng lớn nhân viên người nước ngoài tại nước này.
Nó mang lại lợi nhuận cao, nhưng cũng đầy căng thẳng giữa các nhà tài phiệt và các đối tác phương Tây của họ. Một cuộc chiến gay gắt để giành quyền kiểm soát cuối cùng đã dẫn đến việc BP đổi cổ phần của mình trong TNK-BP lấy 17 tỷ USD tiền mặt và một lượng lớn cổ phiếu Rosneft.
Cổ phần của BP trong nhà sản xuất dầu do Điện Kremlin kiểm soát có rất nhiều ý nghĩa, đánh dấu sự tiếp tục của ba thập kỷ hoạt động tại quốc gia này, nhưng về nhiều mặt thực tế, liên minh này nông cạn hơn so với vẻ ngoài.
Mặc dù BP đã báo cáo thị phần sản xuất, dự trữ và lợi nhuận của Rosneft cho các mục đích kế toán, nhưng BP không có cổ phần trực tiếp trong bất kỳ lĩnh vực nào của Rosneft cũng như quyền truy cập vật lý vào các hydrocacbon mà họ sản xuất.
Công ty có trụ sở tại London đã nhận được cổ tức thường xuyên từ Rosneft, năm ngoái lên tới 640 triệu đô la, so với tổng dòng tiền hoạt động của BP là 23,6 tỷ đô la.
Rosneft cho biết động thái này “phá hủy mối quan hệ hợp tác thành công trong 30 năm” của hai công ty. “Quyết định được đưa ra dưới áp lực chưa từng có từ các lực lượng tham gia chính trị,” nó cho biết trong một tuyên bố trên trang web của mình.
BP có mối quan tâm lớn nhất đến dầu khí của Nga, nhưng các công ty cùng ngành với Big Oil cũng nắm giữ cổ phần quan trọng trong nước. Hoạt động của TotalEnergies SE tại Nga chiếm khoảng 1,5 tỷ đô la trong tổng dòng tiền của công ty, tương đương khoảng 5%. Nó có cổ phần trong nhà sản xuất khí đốt Novatek cũng như quan tâm lớn đến dự án Yamal LNG.
Shell Plc có cổ phần lớn trong dự án LNG do Gazprom PJSC đứng đầu là Sakhalin Energy, trong khi Chevron Corp. và Exxon Corp. có mặt trong lĩnh vực dầu nhờn.
Ngọc Anh
Theo: Bloomberg