Bài 1: Những người thắp lửa.

Công ty Công nghiệp Tàu thủy Dung Quất (DQS) - tiền thân của Công ty TNHH MTV Đóng tàu và Công nghiệp Cơ khí Dầu khí (PVSM) được chuyển giao từ Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) về Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) ngày 1/7/2010, với rất nhiều câu chuyện lịch sử mang trong mình. Thời điểm mới xây dựng, Nhà máy đóng tàu Dung Quất được kỳ vọng sẽ là “người khổng lồ”, gánh trên vai sứ mệnh đưa Việt Nam trở thành một trong những cường quốc về đóng tàu của khu vực và thế giới. Thế nhưng, khủng hoảng kinh tế toàn cầu và những sai lầm trong quản lý đã khiến Nhà máy trở thành một "đại công trường" hoang tàn trước khi được chuyển giao về Petrovietnam. Đứng dậy từ "đống tro tàn" ấy, tập thể lãnh đạo và người lao động PVSM đã thắp lên ngọn lửa lao động bùng cháy mạnh mẽ, từng bước "hồi sinh" một trong những nhà máy đóng tàu lớn nhất Đông Nam Á.

Đứng dậy từ con số âm.

Năm 2006, khi DQS được thành lập, theo lời kể của những người gắn bó với nhà máy từ những ngày đầu, có lẽ trong lịch sử ngành công nghiệp Việt Nam, chưa có trường hợp nhà máy quy mô lớn nào vừa khởi công xây dựng đã tiến hành sản xuất như Nhà máy đóng tàu Dung Quất. Khi khối lượng xây dựng mới đạt 20%, DQS đã ngay lập tức đóng con tàu 104.000 tấn. Thời kỳ nhộn nhịp, tại DQS có hơn 3.000 nhân sự vừa xây dựng nhà máy, vừa đóng tàu. Khi ấy, tất cả đều kỳ vọng một tương lai huy hoàng cho DQS và ngành đóng tàu Việt Nam. Ở một lát cắt kinh tế khác, thời điểm đó, Vinashin đã đầu tư dàn trải vào hàng loạt lĩnh vực ngoài ngành, từ sản xuất sắt thép, xi măng, xây dựng khu công nghiệp, ngân hàng… thậm chí cả phân phối xe máy. Hàng ngàn tỷ đồng, hàng trăm triệu USD được Vinashin rót vào các lĩnh vực đầu tư.

Cuối năm 2008, đầu năm 2009, khủng hoảng kinh tế thế giới bắt đầu xuất hiện, giáng đòn mạnh vào tham vọng đầu tư ngoài ngành của Vinashin. Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ, tính đến cuối năm 2009, tổng tài sản của Vinashin là hơn 100.000 tỷ đồng, trong đó có tới 86.000 tỷ đồng là nợ phải trả. Đáng chú ý, các khoản nợ hoàn toàn là vốn vay ngân hàng, có nghĩa là Vinashin hoạt động hoàn toàn bằng tiền đi vay. Tài chính kiệt quệ, kéo theo sự đổ vỡ của cả hệ thống các công ty con của Vinashin. DQS cũng không phải ngoại lệ.

Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, ngày 1/7/2010 đánh dấu thời điểm DQS được chính thức chuyển giao từ Vinashin về Petrovietnam. Thời điểm đó, theo mô tả của những người trực tiếp làm việc tại đây, nhiều khu vực trong nhà máy cỏ mọc cao quá đầu người, sắt thép nằm ngổn ngang, hoen gỉ. Tại khu vực dock, con tàu 104.000 tấn mới thi công xong phần vỏ, nằm chỏng chơ khi khối lượng công việc mới hoàn thành được khoảng 40%, chưa biết khi nào có thể tiếp tục thi công. Khi đó, hơn 2.500 lao động chưa biết tương lai sẽ đi về đâu, tinh thần lao động rệu rã.

Mới đây, khi tham dự và phát biểu chỉ đạo tại Đại hội Đảng bộ PVSM nhiệm kỳ 2025-2030, đồng chí Trần Quang Dũng - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Petrovietnam đã kể lại câu chuyện 15 năm trước, khi DQS được chuyển giao từ Vinashin về Petrovietnam. Theo số liệu thời điểm đó, khi chuyển giao về Petrovietnam, DQS có vốn điều lệ hơn 3.758 tỷ đồng, lỗ lũy kế 1.235 tỷ đồng và tổng khoản nợ phải trả là 7.440 tỷ đồng. Trong đó, vay ngân hàng 4.800 tỷ đồng, 70% khoản vay này bằng ngoại tệ. DQS được đánh giá là mất cân đối nghiêm trọng về tài chính và không còn khả năng thanh toán nợ.

Ngay sau khi tiếp nhận, lãnh đạo Petrovietnam đã nỗ lực bằng mọi cách để có thể cứu “con tàu DQS” đang chìm dần. Các giải pháp đồng bộ được triển khai như: tăng cường sự định hướng, chỉ đạo; tăng vốn điều lệ; hỗ trợ tạo việc làm; khuyến khích các đơn vị trong ngành hợp tác với DQS... “Bằng mọi cách có thể, lãnh đạo Petrovietnam đã tạo mọi điều kiện để cứu vãn, cải thiện tình hình, cộng với nội lực của DQS đã đưa nhà máy dần ổn định trở lại, dù còn nhiều khó khăn”, đồng chí Trần Quang Dũng nhấn mạnh.

Những chỉ đạo, định hướng của lãnh đạo Petrovietnam, cùng với sự đoàn kết, đồng lòng của tập thể lãnh đạo, người lao động PVSM đã nhanh chóng mang lại những kết quả tích cực. Tàu 104.000 tấn là con tàu đầu tiên PVSM thực hiện, thi công. Thời điểm chuyển giao về Petrovietnam, dự án vẫn chưa được hoàn thiện. 16 tháng từ thời điểm tiếp nhận, PVSM đã tổ chức lễ hạ thủy; và 7 tháng sau đó, tổ chức lễ khánh thành và bàn giao con tàu với tên gọi mới là PVT Mercury cho chủ tàu là PVTrans - một đơn vị thành viên của Petrovietnam.

Tại thời điểm đó, đây là con tàu lớn nhất do người Việt thiết kế, đóng mới. Tàu có chiều dài 245 m, rộng 43 m, cao 20 m, mớn nước 11,7 m, vận tốc 14,7 hải lý/giờ. Máy chính của tàu có công suất 13.560 KW, gồm 6 xilanh, trọng lượng lên tới 400 tấn. Song song với việc thi công tàu 104.000 tấn, DQS tiếp tục hoàn thiện tàu 105.000 tấn (sau này trở thành kho nổi FSO Đại Hùng Queen) và hàng loạt các dự án dang dở khác. Vào thời gian đó, khu vực dock tàu của PVSM luôn tấp nập tàu ra vào; thời gian hoạt động của dock luôn ở hiệu suất cao.

Ngọn lửa soi đường.

Có một lãnh đạo của PVSM từng ví rằng, kể từ khi chuyển giao về Petrovietnam, được gắn biểu tượng ngọn lửa trên logo, PVSM đã bước đi đúng hướng và vững vàng hơn. Ngọn lửa - biểu tượng của Petrovietnam như ánh sáng soi đường, vạch rõ đích đến cụ thể, cùng với tinh thần đoàn kết và những nỗ lực nội tại đã giúp PVSM từng bước vượt qua khó khăn, đạt cột mốc quan trọng: cán mốc doanh thu 1.000 tỷ đồng vào năm 2024.

Ở giai đoạn mới chuyển giao về Petrovietnam, PVSM chủ yếu "sống" bằng các dự án trong ngành. Tuy nhiên, dù là "người nhà", các doanh nghiệp trong Tập đoàn không vì thế mà ưu ái giao dự án nếu như PVSM không đủ năng lực thực hiện. Bằng chứng là các công trình bảo dưỡng, sửa chữa giàn khoan, giàn khai thác trước đây vốn phải đưa ra nước ngoài thi công, thì nay đã được PVSM thực hiện thành công, đảm bảo chất lượng và tiến độ. Có thể kể đến một loạt các dự án tiêu biểu như: sửa chữa, bảo dưỡng giàn Đại Hùng, Tam Đảo 01, Tam Đảo 03, Cửu Long, FSO Chí Linh…

Bắt đầu từ nhiệm kỳ 2020-2025, bằng những nỗ lực không ngừng để vượt qua "cái bóng" của lịch sử, DQS dần có nhiều các dự án ngoài ngành hơn và từng bước vươn ra thị trường quốc tế. Trong năm 2021, PVSM thực hiện 26 đơn hàng thì có 18 đơn hàng ngoài ngành. Sang năm 2022, con số này tăng lên 49 đơn hàng thì có 45 đơn hàng ngoài ngành. Có một điểm đặc biệt về mốc thời gian 2021-2022, đây là khoảng thời gian thế giới gần như "đóng băng" vì dịch bệnh Covid-19. Thế nhưng, bằng sự nhạy bén và khả năng thích ứng linh hoạt, PVSM đã ghi dấu ấn ấn tượng khi vượt qua nhiều đối thủ nặng ký đến từ các cường quốc đóng tàu khác như Trung Quốc, Hàn Quốc… để giành được nhiều đơn hàng từ các chủ tàu nước ngoài.

Thời điểm dịch bệnh Covid-19 bùng phát, PVSM bên cạnh phòng chống dịch bệnh còn tăng cường công tác tiếp thị, xây dựng mạng lưới môi giới, kết nối với khách hàng nước ngoài, đặc biệt là các khách hàng tại thị trường tàu dầu và tàu container cỡ lớn. Song song với đó, Công ty chú trọng nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp, cải thiện năng suất lao động để hạ giá thành sản phẩm thi công, nâng cao sức cạnh tranh; đảm bảo công tác an toàn trong thi công; quyết tâm thực hiện đúng tiến độ, đạt chất lượng. Trong bối cảnh cả thế giới chống dịch, nhiều quốc gia đóng cửa biên giới, việc nhập khẩu vật tư, thiết bị gặp nhiều khó khăn. Lường trước điều đó, PVSM đã chủ động xây dựng phương án mua sắm vật tư, thiết bị ngay từ khi chớm dịch và duy trì được một số lượng vật tư đủ để thực hiện một số dự án. Thực hiện thành công một số dự án cho đối tác nước ngoài trong mùa dịch bệnh, PVSM đã tạo hiệu ứng tốt với nhiều chủ tàu.

Doanh thu qua từng năm của PVSM tăng trưởng rõ rệt: năm 2021, doanh thu đạt 464,45 tỷ đồng, đạt 96% kế hoạch; năm 2022, doanh thu đạt 803,86 tỷ đồng, vượt 68% kế hoạch; năm 2023, doanh thu đạt 831,57 tỷ đồng, vượt 17% kế hoạch; năm 2024, doanh thu đạt 1.135,63 tỷ đồng, vượt 26% kế hoạch; năm 2025, dự kiến doanh thu đạt 1.248 tỷ đồng, tăng so với 2024. Tổng doanh thu nhiệm kỳ 2020-2025 ước đạt 4.483,52 tỷ đồng, vượt 25% kế hoạch.

Bên cạnh kết quả kinh doanh tích cực, việc làm và thu nhập của người lao động PVSM cũng từng bước được cải thiện và đảm bảo. Theo thống kê, kể từ khi Petrovietnam tiếp nhận đơn vị từ Vinashin vào năm 2010, thu nhập của người lao động PVSM đã tăng hơn 4 lần - từ 2,8 triệu đồng/người/tháng vào năm 2010, tăng lên hơn 12 triệu đồng/người/tháng vào năm 2024.

Một trong những bước đi đột phá trong nhiệm kỳ của Đảng bộ PVSM là việc đổi tên từ Công ty Công nghiệp Tàu thủy Dung Quất (DQS) sang Công ty TNHH MTV Đóng tàu và Công nghiệp cơ khí Dầu khí (PVSM). Đây không chỉ là sự thay đổi về mặt thương hiệu, mà còn thể hiện định hướng chiến lược mới trong việc mở rộng phạm vi hoạt động từ đóng tàu sang bảo dưỡng, sửa chữa cơ khí, chế tạo thiết bị dầu khí, năng lượng, tạo nền tảng quan trọng để PVSM phát triển theo hướng đa ngành.

Còn tiếp...