Năm 2023, Phân bón Cà Mau đặt mục tiêu phát triển trên cơ sở điều hành sản xuất kinh doanh một cách linh hoạt, tận dụng tốt các cơ hội, dư địa để tăng trưởng

Lần đầu tiên kể từ năm 2008 đến nay, Phân bón Bình Điền ghi nhận doanh thu “âm”, lỗ trong quý I/2023. Hai doanh nghiệp phân bón dầu khí gồm Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí Phú Mỹ (PVFCCo), Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC) ghi nhận doanh thu, lợi nhuận giảm sâu so với quý I/2022. Cụ thể, lợi nhuận sau thuế và hợp nhất của PVCFC giảm hơn 84%; lợi nhuận trước thuế của PVFCCo ước giảm đến 88%...

Kết quả sản xuất kinh doanh giảm sút đáng kể đã phản ánh rõ bức tranh đầy “màu xám” của ngành phân bón trong giai đoạn vừa qua. Sau thời gian giá phân bón tăng cao kỷ lục, kể từ gần cuối năm 2022 đến nay, giá đã liên tục giảm và ngày càng giảm rất sâu. Điển hình, quý I/2023, giá urê giảm 32,4% so với cùng kỳ năm 2022.

Bên cạnh đó, do nhu cầu thấp, tiêu thụ khó khăn; lượng hàng tồn kho cao; cạnh tranh với phân bón ngoại ngày càng gay gắt... khiến các doanh nghiệp phân bón trong nước phải căng mình tìm các giải pháp khắc phục. Chưa kể, do kinh tế thế giới phục hồi chậm với chính sách thắt chặt tiền tệ ở nhiều quốc gia đã làm ảnh hưởng tới các đối tác thương mại lớn, từ đó làm ảnh hưởng đến kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam, trong đó có phân bón.

Do có sự chuẩn bị kỹ càng, thực hiện các giải pháp quản trị, điều hành linh hoạt từ sản xuất đến tổ chức kinh doanh nên Phân bón Phú Mỹ đã hạn chế phần nào tác động bất lợi

Song, cũng phải khẳng định rằng, đây là những khó khăn của thị trường vốn đã được các doanh nghiệp dự báo trước, điển hình như PVFCCo, PVCFC đã có sự chuẩn bị kỹ càng, thực hiện các giải pháp quản trị, điều hành linh hoạt từ sản xuất đến tổ chức kinh doanh nên đã hạn chế phần nào tác động bất lợi, đạt được kết quả nhất định trong quý I/2023, dù một số chỉ tiêu tài chính không đạt như Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam) giao.

Tuy nhiên, ngoài những khó khăn khách quan của thị trường, doanh nghiệp phân bón trong nước đang còn gánh chịu những bất lợi khác đến từ chính sách thuế đối với phân bón trong Luật Thuế 71/2014/QH13 và thuế tự vệ đối với phân bón DAP nhập khẩu.

Cụ thể, Luật Thuế 71/2014/QH13 quy định phân bón là đối tượng không chịu thuế GTGT khiến không chỉ doanh nghiệp phân bón chịu thiệt vì toàn bộ thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ mà nền nông nghiệp, người nông dân cũng bị ảnh hưởng do phải mua phân bón với giá cao hơn 5-8% do doanh nghiệp phải hạch toán một phần thuế không được khấu trừ vào chi phí sản xuất.

Ước tính, với quy mô ngành công nghiệp phân bón trên 100.000 tỉ đồng mỗi năm, với số thuế GTGT không được khấu trừ ở mức 5%, các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp phân bón phải gánh chịu 3.000-4.000 tỉ đồng/năm. Đây là con số rất lớn nếu xem xét đến lợi nhuận sau thuế của các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nhiều năm qua.

Vấn đề nghiêm trọng hơn là chính sách thuế hiện nay khiến phân bón Việt thua ngay trên sân nhà vì không có lợi thế cạnh tranh với phân bón nhập khẩu...

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, lượng phân bón các loại nhập khẩu vào Việt Nam, nhất là urê, đã tăng khoảng 3-5 lần và liên tục tăng trong những năm qua. Một phần nguyên nhân là do phân bón ngoại nhập được hưởng lợi từ việc cắt giảm thuế nhập khẩu ở Việt Nam theo cam kết của các hiệp định thương mại tự do (FTA). Doanh nghiệp nước ngoài có điều kiện hạ giá bán phân bón để cạnh tranh với phân bón nội địa. Thực tế thời gian qua cho thấy, các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong khu vực, kể cả các doanh nghiệp sử dụng công nghệ lạc hậu, đều được hậu thuẫn để chen chân vào thị trường Việt Nam, khiến doanh nghiệp trong nước lao đao vì sức ép cạnh tranh...

Kể từ tháng 9-2022, thuế tự vệ đối với DAP nhập khẩu không còn hiệu lực. Theo thống kê, chỉ trong 4 tháng sau đó, lượng phân bón DAP nhập khẩu vào nước ta đã gấp đôi so với 8 tháng đầu năm 2022. Điều này cũng đang tạo nên áp lực cạnh tranh rất lớn đối với ngành phân bón trong nước, khiến phân bón DAP tồn kho tăng lên rất nhiều. Do đó, các doanh nghiệp đã kiến nghị với Chính phủ, Bộ Công Thương tiếp tục áp dụng thuế tự vệ đối với DAP nhập khẩu.

Phân bón Việt chịu “tác động kép”

Có thể thấy, trong bối cảnh hiện nay, doanh nghiệp phân bón trong nước đang phải chịu “tác động kép” những bất lợi của thị trường và những hệ lụy từ các chính sách thuế không phù hợp.

Do đó, các doanh nghiệp phân bón tiếp tục kiến nghị các cấp có thẩm quyền sớm có những sửa đổi quy định của Luật Thuế 71/2014/QH13, đưa phân bón vào đối tượng chịu thuế GTGT với mong muốn duy nhất là nhằm tạo ra một môi trường cạnh tranh bình đẳng, sòng phẳng giữa các nhà sản xuất trong nước với phân bón nhập khẩu, từ đó mang lại lợi ích thiết thực cho nông nghiệp, nông dân.

Lê Trúc